ایران، ترکیه و مالزی در کوالالامپور؛ آیا بلوک تازهای در جهان اسلام در حال طلوع است؟
تاریخ انتشار: ۲۹ آذر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۶۱۷۱۲۰۹
اجلاس کوآلالامپور با حضور سران کشورهایی همچون ایران، ترکیه و مالزی نشان دهنده تشکیل بلوک جدیدی از کشورهای مسلمان است که سیطره برخی کشورهای جنوب خلیج فارس بر تشکلهای اسلامی بین المللی را خواهد شکست.
به گزارش مشرق، سازمان همکاریهای اسلامی را میتوان قدیمیترین نهاد و تشکل بینالمللی دانست که کشورهای مختلف مسلمان را گرد هم میآورد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
این سازمان از همان نقطه آغاز شکلگیری به شدت متأثر از مواضع کشورهای عربی از جمله مصر، عربستان سعودی و عراق و لیبی بود. البته این مسأله با توجه به این که کشورهای فوق در نوک پیکان مبارزه با رژیم صهیونیستی قرار داشتند، چندان غیر منتظره نبود. بماند که کاریزماتیکترین شخصیتهای سیاسی در عرصه بینالمللی نیز اغلب عرب بودند. با این حال با گذشت نزدیک به نیم قرن از تشکیل این نهاد بینالمللی به نظر میرسد که سازمان همکاریهای اسلامی از اهداف خود به شدت فاصله گرفته است.
بیشتر بخوانید: اجلاس کوالالامپور آغازگر مرحلهای تازه از همکاریهای اسلامی توئیت ظریف از دستاوردهای سفر به مالزیعلاوه بر این که کشورهایی همچون عراق، سوریه، لیبی و مصر که سالهای قبل نقش محوری در این سازمان ایفا میکردند هم اکنون درگیر مشکلات داخلی خود هستند و عربستان سعودی به همراه برخی از کشورهای عربی با سیاستهای یکجانبه خود در خصوص برخی از مسائل عملاً این سازمان را تبدیل به یک باشگاه اختصاصی کردهاند.
وقتی سازمان کشورهای اسلامی به ضدخود تبدیل میشود
شروع این مشکل به آغاز موج بیداری اسلامی در منطقه باز میگردد. زمانی که عربستان سعودی بار درک تحولاتی که میتوانست ماهیت استبدادی حکومتهای شیخ نشین حاشیه منطقه خلیج فارس را به خطر اندازد، دخالتهای گسترده برای سرکوب آن را آغاز کرد.
در این میان حکومت عربستان همراهی کشورهایی همچون امارات عربی متحده و کویت را هم در کنار خود داشت. کودتای سال ۲۰۱۳ در مصر که سبب بازگشت نظامیان به رهبری عبدالفتاح سیسی رییس ستاد مشترک ارتش مصر به عرصه سیاسی شد و حمایت از ثبات دولت نظامی قاهره با پرداخت ۲۵ میلیارد دلار کمک اقتصادی نمونهای از سیاست جدید عربستان و برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس در منطقه بود.
علاوه بر این، عربستان به بهانه گسترش قدرت ایران در منطقه اقدامات تهاجمی گستردهای در دستور کار خود قرار داد که مهمترین آن حمایت از گروههای تروریستی در عراق و سوریه و حمله نظامی به کشور یمن بود.
بر اساس اسناد افشا شده، عربستان سعودی مسئولیت پرداخت کمک مالی به خرید انواع تسلیحات از کشورهای حوزه بالکان و اروپای شرقی همچون بلغارستان و لهستان را به همراه داشته است. عمده این تسلیحات بعد از خرید به ترکیه و اردن منتقل و در اختیار گروههای تروریسی همچون جبهه النصره و بعدها داعش قرار گرفتند. حمله به یمن پس از سقوط دولت منصور هادی در یمن نیز از مصادیق مهم سیاست جدید عربستان در منطقه است.
این سیاست جدید با کنار گذاشتن محافظهکاری سابق نظام سعودی و با رهبری محمد بن سلمان وزیر دفاع و ولیعهد جدید عربستان در صدد است تا با مشت آهنین سایر کشورهای عربی را در مقابل ریاض تسلیم کند. محاصره دریایی و زمینی قطر در سال ۲۰۱۷ نیز تلاش دیگری در همین راستا بود.
وجه دیگر فاجعه آمیز رویکرد جدید سعودیها که ابوظبی را هم در کنار خود داشت، عادیسازی روابط با رژیم صهیونیستی بوده است. اگرچه تاکنون به دلیل مخالفتهای جدی افکار عمومی کشورهای عربستان دولت عربستان سعودی از هرگونه اقدام عملی در این باره خودداری کرده اما انتشار اخبار گوناگون از دیدار مقامات سعودی و اماراتی با مقامات صهیونیستی این ظن قوی را ایجاد کرده که هم اکنون این روابط به صورت دو فاکتو اما مخفیانه برقرار است. این در حالی است که اساس و فلسفه سازمان همکاری اسلامی مقابله با رژیم صهیونیستی و حمایت از قدس شریف بوده است.
ایران و ترکیه محاصره را میشکنند
طبیعی است که چنین سیاستی با مخالفت کشورهای مستقل اسلامی حتی در بین کشورهای عربی همراه شود. کشورهای عربی همچون سوریه و عراق بعد از رها شدن نسبی از چنگال داعش بارها مخالفت خود را با سیاست یکجانبه محور امارات- عربستان و مصر اعلام کردهاند. ایران و ترکیه نیز به عنوان دو کشور مهم و تأثیرگذر اسلامی نیز چنین وضعی را تحملناپذیر میدانند. ایران هم اکنون مهمترین حامی گروه انصارالله و مردم یمن در منطقه است و اعتقاد دارد که مقابله با تجاوز نیروهای سعودی به خاک یمن که از سال ۲۰۱۵ آغاز شده حق مردم این کشور محسوب میشود.
ترکیه نیز در جریان محاصر قطر از سوی عربستان به همراه ایران نقش در شکست این محاصره ایفا کردند و حتی برای جلوگیری از حمله احتمالی عربستان به خاک یمن اقدام به اعزام نیروهای نظامی خود در این کشور کرد. سیاستی که با افشای قتل جمال خاشقچی در کنسولگری عربستان به استانبول موجب گرفتارهای جدی برای دولت ریاض را فراهم کرده است.
حالا نیز به نظر میرسد جبههبندی جدیدی در بین کشورهای اسلامی در حال شگلگیری است که نقطه شروع آن اجلاس کوآلالامپور در مالزی است.
وقتی سرمایهگذاری ریاض در جنوب شرق آسیا بر باد میرود
منطقه جنوب شرق آسیا را میتوان یکی از حوزههای جغرافیایی دانست که علیرغم پتانسیلهای فوقالعاده اقتصادی و سیاسی کمتر مورد توجه کشورهای اسلامی قرار دارد. اندونزی و مالزی به عنوان دو کشور مهم اسلامی این منطقه نقش مهمی در توسعه اقتصادی حوزه اقتصادی اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا ایفا میکنند. اندونزی هم اکنون پرجمعیتترین کشور آسیایی محسوب میشود که تا سال ۲۰۳۰ به دهمین قدرت اقتصادی دنیا با ۴ تریلیون دلار تولید ناخالص داخلی تبدیل خواهد شد.
با درک همین موقعیت بود که ملک سلمان در سال ۲۰۱۶ سفری پر سر و صدا به این منطقه به راه انداخت که یکی از نتایج آن صدور یک بیانیه ضد ایرانی از سوی دولت مالزی در زمان نخست وزیری نجیب رزاق شد. سرکوب شیعیان در کشور مالزی و اندونزی و باز کردن عرصه برای حوزههای علمیه وهابی یکی دیگر از نتایج سفر ملک سلمان به این منطقه محسوب میشد. با این حال تحولات یک سال اخیر سبب شده تا عربستان سرمایهگذاریهای خود بر باد رفته ببیند.
در مالزی ماهاتیر محمد که ۹۳ سالگی را نیز گذارنده به جای نجیب رزاق به قدرت رسید. رزاق بلافاصله بعد از برکناری به اتهام دریافت رشوه از عربستان سعودی دادگاهی شد و ماهاتیر محمد مالزی را از حضور در ائتلاف سعودی برای حمله به یمن بیرون کشید. اتفاقی که اگرچه نمادین محسوب میشد، اما ضربه بزرگی به مشرعیت این ائتلاف وارد کرد.
در کنار این، اندونزی نیز به تدریج با درک خطرات جنبشهای سلفی مورد حمایت عربستان به تدریج شروع به وضع محدودیتهای جدی در خصوص دامنه نفوذ ریاض در کشور خود کرد. کار به آنجا رسید که اندونزی و مالزی در زمستان سال ۲۰۱۹ از محمد بین سلمان محترمانه تقاضا کردند که سفر خود را به این دو کشور لغو کند. حالا هم اجلاس سران کشورهای اسلامی وعده شکل گیری بلوک جدیدی در مقابل عربستان را میدهد.
ترس عربستان از تشکیل بلوک جدید کشورهای اسلامی
زمانی که خبر لغو حضور عمران خان نخست وزیر پاکستان با فشار عربستان در این اجلاس منتشر شد، میزان ترس ریاض از شکلگیری این ائتلاف جدید مشخص شد.
نشستن سران کشورهای ایران، مالزی، ترکیه و اندونزی بر سر یک میز بدترین رویدادی است که میتواند در عرصه دیپلماتیک بر سر عربستان بیاید. بیانیه تند سازمان کشورهای اسلامی نشان داد که این شکاف تا چه حد برای ریاض درآور است.
جالب اینجاست که در این اجلاس انتقاد از ضعف و ناکارآمدی سازمان همکاری اسلامی محور اصلی سخنان ماهاتیر محمد نخستوزیر مالزی و رجب طیب اردوغان رئیسجمهور ترکیه بود. واقعیت این است که ائتلاف جدیدی که در میان کشورهای اسلامی در حال شکلگیری است نه تنها نشان میدهد که عربستان سعودی نماینده اصلی اسلام نیست و قرائت ریاض را از دین محمدی زیر سئوال خواهد برد، بلکه به گرایشهای گریز از مرکز در کشورهایی همچون عراق و سوریه نیز خواهد افزود.
از سوی دیگر پتانسیل کشورهای گردآمده در این اجلاس نه تنها از تمام کشورهای عربی بیشتر است بلکه میتواند به راحتی آن را به حاشیه برده و در اتحاد با قدرتهای مستقل دیگر همچون چین و روسیه یه یک وزنه تاثیرگذار تبدیل شود. اتفاقی که بدون شک هیچگاه مطلوب غرب که به دنبال تقویت بلوک کشورهای عربی در مقابل ایران است، نخواهد بود.
فرصتی نو ظهور برای ایران در برابر تحریمهای اقتصادی
ثمرات این اتفاق بر ایران نیز میتواند بسیار گسترده و مفید باشد. در حقیقت اگرچه هم اکنون نگاه برخی به سفر روحانی به ژاپن است تا گشایشهای تازه بتواند سبب گسترش روابط اقتصادی ایران با تخفیفهای تحریمی آمریکا شود، اما شاید با قاطعیت بتوان گفت که بلوک جدید کشورهای اسلامی است که میتواند ایران را در مقابل تحریمهای یکجانبه آمریکا بیمه کند.
برای اثبات این امر کافی است تا مواضع ضدتحریمی ترکیه و مالزی را در چند ماه اخیر مرور کنیم. اگرچه توان مسلط دلار در مبادلات بین المللی سبب میشود تا دست این کشورها برای تبادلات اقتصادی با ایران بسته باشد، اما نگاهی به توانمندهای اقتصادی این بلوک نشان میدهد که سرمایهگذاری در این حوزه بهترین راه برای توسعه تجارت خارجی ایران خواهد بود.
به عنوان مثال اندونزی به عنوان یک اقتصاد در حال رشد به شدت تشنه خرید انرژی است و ایران میتواند نیازمندیهای جاکارتا را در این حوزه برطرف کند. متأسفانه ایران در سالهای پس از امضای برجام از توجه به این بازار مهم غفلت کرده در حالی که عربستان سعودی هم اکنون به دنبال ساخت یک پالایشگاه بزرگ در اندونزی است.
مالزی نیز در صورت امضای یک پیمان دو جانبه پولی میتواند یک هاب مؤثر تجاری برای ایران باشد. متاسفانه به دلیل فشارهای آمریکا و استفاده از حربه دلار بانکهای مالزیایی مجبور به بستن حسابهای دلاری ایرانیان در این کشور شدند اما امضای یک تفاهمنامه پولی دو جانبه میتواند با توجه به اراده سیاسی دولت آمریکا دست واشنگتن را برای فشار بر دو طرف ببند.
در مورد ترکیه نیز با توجه به هم مرز بودن این کشور با ایران و بازار گسترده آن در تمامی جنبهها نیازی به سخن گفتن نیست. جالب اینجاست که در دور قبلی تحریمها نیز کمکهای آنکارا توانست نقش موثری در کاهس تحریمهای اقتصاید علیه ایران داشته باشد.
با در نظر گرفتن موارد فوق میتوان گفت که تشکیل این بلوک فرصت جدیدی برای ایران است تا ضمن شکستن سیطره یک جانبه برخی کشورهای عربی بر تشکلهای اسلامی از بازار گسترده آن برای مقابله با تحریمهای یکجانبه آمریکا در حوزه اقتصادی کمال استفاده را کند.
منبع: فارسمنبع: مشرق
کلیدواژه: بازار سکه و ارز تحولات عراق استراماچونی سهمیه بندی بنزین لیبی محمد بن سلمان امریکا عربستان سعودی ملک سلمان ریاض هادی آنکارا سوریه سازمان همکاری اسلامی کوالالامپور رجب طیب اردوغان رژیم صهیونیستی جمال خاشقچی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.mashreghnews.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «مشرق» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۱۷۱۲۰۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
سازمانهای بینالمللی در ایجاد و تداوم صلح و حل منازعات بین دولتها نقش بهسزایی دارند
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در سخنرانی در ششمین مجمع جهانی گفتوگوی بین فرهنگی در باکو گفت: معتقدیم نقش سازمانهای بین المللی در ایجاد و تداوم صلح و حل منازعات، درگیریها و سوء تفاهمات بین دولتها، بسیار تاثیر گذار است.
به گزارش خبرگزاری ایمنا و به نقل از مرکز روابط عمومی و اطلاعرسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در سخنرانی در ششمین مجمع جهانی گفتوگوی بین فرهنگی در باکو به سخنرانی پرداخت که متن کامل آن به شرح زیر است:
《بسم الله الرحمن الرحیم
خانمها و آقایان؛ سلام علیکم
همانگونه که مستحضرید، در جهان به هم پیوند خورده حاضر، تقویت روابط بین فرهنگی و تلاش برای حفظ ارزشها و میراث فرهنگی در سایه افزایش تعامل مردم جهان و مناسبات متقابل کشورها محقق خواهد شد.
گفتوگوی صادقانه و به دور از جهالت و تعصب بین جوامع و سعه صدر در پذیرش تفاوتها ضامن زندگی صلحآمیز مردم جهان و همگرایی بین ادیان و فرهنگها خواهد بود.
حضار گرامی اولویت دولت جمهوری اسلامی ایران در توسعه روابط فرهنگی توجه ویژه به همسایگان و کشورهای نزدیک و ایجاد ارتباطات متعادل و متوازن با قارههای آسیا و آفریقا و سایر مناطق جهان است، همچنین تعامل و گسترش روابط از طریق مشارکت در فعالیتهای سازمانهای بینالمللی از جمله اولویتهای ما است و معتقدیم نقش سازمانهای بینالمللی در ایجاد و تداوم صلح و حل منازعات، درگیریها و سو تفاهمات بین دولتها، بسیار تأثیرگذار است.
این توجه و پیگیری سازمانهای بینالمللی و منطقهای از جمله سازمان ملل متحد و سازمان همکاری اسلامی و مراکز تابعه آنها و همراهی کشورهای عضو در حل و فصل منازعات و مسائل مهم جهان، از جمله موضوع غزه و جنایتهای بی وقفه رژیم صهیونیستی علیه غیر نظامیان بویژه زنان و کودکان و تبیین و روشنگری در خصوص این جنایات، بر همگان روشن است و بر عهده تمام کشورهای عضو است که با اجرای قطعنامهها و اعلامیههای صادره، اثربخشی این سازمانها را تقویت کنند.
شما رفتار، منافقانه را در قبال فلسطین میبنید. امروز دانشگاههای غرب و آمریکا نشان از آزادی بیان ساختگی و استفاده ابزاری آنها از مفاهیم ارزشمندی چون حقوق بشر است.
ایران همواره مهد توجه به تفاوت فرهنگها و قومیتها و مذاهب گوناگون بوده است و اقلیتهای دینی و مذهبی در ایران از آزادی و حقوق برابر با همه مردم کشور برخوردار هستند.
این تجربه ارزشمند قابل استفاده و توجه در همه کشورها و جوامع، بهویژه کشورهای مسلمان است.
اسلام به ما میآموزد که کرامت انسانی و حقوق فردی و اجتماعی تمام انسانها را محترم بشماریم و در پذیرش تنوعات فرهنگی مدارا کنیم.
پیشوای موحدین و مظهر عدالت علی ابن ابی طالب (ع) میفرماید: مردم دو نوعاند یا برادر تو هستند یا در خلقت با تو برابرند.
سعدی شاعر نامدار ایرانی نیز این تاکید قرآن را چنین به زیبایی سروده است:
دو عاقل را نباشد گین و پیکار / که به دانایی ستیزد یا سبک بار
اگر نادان ببخشد سخت گوید / خردمندش به نرمی دل بجوید
عالیجنابان
اتخاذ سیاستهای مناسب و طراحی برنامهها و اجرای پروژههای بین فرهنگی چند جانبه به ایجاد توسعه پایدار فرهنگ محور منجر خواهد شد و پذیرش تفاوتها و تنوع فرهنگی و دینی کشورها موجب تبیین روشن مؤلفههای فرهنگی خواهد بود.
با توجه به اهمیت تعاملات فرهنگی در توسعه روابط و مناسبات کشورها، فهم و کاربردی شدن گفتوگوهای میان فرهنگی و تسهیل مهندسی این فرایند و ایجاد صلح پایدار و حفظ آن، نیازمند تحقیقات گستردهتر، آموزش بیشتر و توجه همگانی است.
خانمها و آقایان؛
توجه به ارزشهای مختلف در این جوامع چند فرهنگی و چند مذهبی باید مورد مطالبه همه کشورها باشد. در دنیای امروز با توجه به گسترش و پیشرفت سریع علم و تکنولوژی و هوش مصنوعی برای حفظ هویت ارزشها و میراث فرهنگی باید همبستگی و ارتباط فعال بین کشورها برقرار باشد.
با توجه به تأثیرگذاری و قدرت جریان سازی فضای مجازی و رسانههای اجتماعی در مسائل مختلف به ویژه امور فرهنگی پیشنهاد میشود همه کشورها و نهادها در راستای تسهیل فرایند گفتمان فرهنگی بین ملتها و دولتها برای نیل به اهداف صلح محور از رسانههای صلح مدار و روشنگر، حمایت و در این امر تشریک مساعی کنند.
همچنین لازم است علمای بزرگ و روشن بین جهان اسلام در برابر معضلاتی از قبیل افراط گرایی و تکفیر دست به دست هم داده و با وحدت و مودت و اخوت اسلامی در برابر این بلای بزرگ با روشنگری و مجاهدت در تبیین و با زبان روز جوانان امت اسلامی را نسبت به این خطر بزرگ که منابع مادی و معنوی جهان اسلام را نابود مینماید، آگاه سازند.
در پایان، امیدوارم که این اجلاس، با تلاشها و پیگیری مقامات و کارشناسان تمامی کشورهای این حوزه هرچه سریعتر محقق و بر این اساس شاهد هم افزایی مودت و ارتقا سطح گفتوگوها و روابط در همه سطوح باشیم.
از برگزار کنندگان این اجلاس مهم به ویژه وزیر محترم فرهنگ کشور دوست و برادر جمهوری آذربایجان و حسن توجه شما بزرگواران صمیمانه سپاسگزارم.
والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته》
کد خبر 749800